Gıda Teknolojisi

Dünya meyve suyu sektörünün ana pazarlarındaki satın alma gücündeki düşüşler, tüketici davranışlarının değişmesi ve doygun pazarlardaki yeni arayışlar büyüme üzerinde olumsuz etkilere sebep oluyor. 2014 yılında küresel meyve suyu pazarı %1 gibi düşük bir büyüme oranı sonucunda 38.9 milyar litreye ulaşmış durumda. Bunun 10 milyar litresi, son yıllarda küçülmeyle karşı karşıya kalan Avrupa pazarından geliyor. Doğu ve Batı Avrupa’nın anahtar pazarları ve küresel meyve suyu pazarının ilk dördünde yer alan Rusya ve Almanya’daki küçülmelerin etkisi dünya çapında hissediliyor. Böyle bir dönemde Türkiye %7.1 gibi önemli bir büyüme kaydederek, pazarı % 3.3 oranında küçülen Avrupa’nın lokomotifi olarak tanımlandı. Ülkemiz meyve suyu pazarının büyüme hızı, 2000’li yılların başlarına göre düşmüş de olsa, küresel meyve suyu pazarının geleceği parlak yıldızlarından biri Türkiye olarak kabul ediliyor. Bu da uluslararası yatırımcıların gözlerini ülkemize çevirmesine neden oluyor.

 

2015 yılına baktığımızda; meyve suyu, nektar, meyveli ve aromalı içecek sektörü, özellikle ekonomik koşullar ve politik gelişmelerden, diğer gıda ve içecek grupları gibi olumsuz etkilendi ve durağan seyretti. Geçen yılla kıyasla perakende rakamlarına bakıldığında, pazar hacminin 2015 ilk 10 ayda 2014 ilk 10 aya kıyasla hem meyve suyu ve nektarda hem de içecek kategorisinde küçülme olmadan aynı seviyelerde kaldığını gözlemliyoruz. Ancak sağlıklı beslenme bilinci ve ekonomik gelişmelerin etkisiyle 2016 yılında pozitif hanelerde büyüme kaydedilmesini bekliyoruz.

 

SEKTÖRÜN İHRACAT POTANSİYELİ PARLAK 

Türkiye meyve suyu sanayi Avrupa ile kıyaslandığında, teknoloji bakımından yapılanmasını hızla geliştirerek eşit düzeye gelmiş olsa da, Avrupa’dakinden daha genç bir sektör. Dolayısıyla ülkemiz meyve suyu sektöründe en gelişmiş teknolojiler kullanılırken, tesislerimiz Avrupa’dakilerden daha yeni. Türk meyve suyu ürünlerinin kalitesi gelişmiş pazarlarda kabul görüyor. Şimdiden meyve suyu ihraç edilen ülke sayısının 150’yi geçmesi de bunun bir göstergesi. Ülkemiz meyve suyu sektörünün en büyük ihraç pazarı Avrupa olup, en çok ihracat gerçekleştirilen ülkeler arasında Hollanda, Almanya, İtalya, İngiltere yer alıyor. Son dönemdeki gelişmelerle beraber geçtiğimiz yıl ABD de önemli ihraç pazarlarımız arasında yer aldı ve bu ülkeye ihracat devam ediyor. Türkiye’de meyve suyu sektöründe üretilen ürünlerin yaklaşık %30’u ihraç ediliyor. İhracatımız her geçen gün artıyor olsa da daha almamız gereken çok yol var. Öte yandan sektörümüzün ihracatçı yapısının ülke ekonomisine büyük katkısı da göz önünde bulundurulması gereken bir gerçek. Türkiye meyve suyu sektörü, ithalatının 7 katından fazlasını ihraç ediyor ve yaklaşık 175 milyon dolar dış ticaret fazlası veriyor.

 

Son 5 yılda sektörümüzün ihracatı yaklaşık 2 kat artarak, 200 milyon dolar seviyelerine yükseldi. Ülkemizin dünya meyve suyu ticaretindeki payı %1.7 dolayında. Dünyanın en önemli meyve üreticilerinden biri olan Türkiye’nin gelişmiş meyve suyu sanayisinin global pastadan aldığı pay daha büyük olmalı. Bunun için de meyve üretimindeki yapısal sorunlara çözüm bulunması gerekiyor. Ölçek ekonomisi kapsamında büyük ve sanayi etrafında kümelenmiş meyvecilik ve sanayi meyveciliğinin gelişmesi durumunda gelinebilecek seviyeler bugünkünün çok daha üzerinde olacaktır. Bu da ülkemizin önünde, Avrupa ve Orta Doğu’nun en önemli meyve suyu konsantresi tedarikçisi olabilmek gibi çok önemli bir fırsat olduğunu ortaya koyuyor.Türkiye’nin stratejik konumu ticari fırsat imkânlarını beraberinde getiriyor. Özellikle meyve suyu konsantresi, püresi ve bitmiş ürün ihracatı için Avrupa, Orta Doğu, Afrika vs. potansiyel pazarlar olarak görülüyor. Rekabetçi işçilik fiyatları ve organik üretime yönelik ilgi de bu pazarlar için Türkiye’yi daha da cazip kılıyor. Ülkemizin 2014 yılı meyve üretimi 15,108 milyon ton. Türkiye bu rakamlarla dünya üretiminde 6. sıradadır. Bu oranın 1 milyon tonun üzerinde miktarı meyve suyu sanayinde işleniyor. Ancak meyve suyu sanayisi, mevcut durumda meyve temininde yaşadığı sorunlar nedeniyle yarı kapasiteyle çalışıyor. Yapılan projeksiyonlara göre küresel meyve suyu pazarının büyümeye devam etmesi bekleniyor ve bu da hammadde, yani meyve suyu konsantresi ihtiyacını ortaya çıkartıyor. Bu durum Türk meyve suyu sanayisi için önemli bir fırsat.

 

GELECEĞE BAKIŞ

2016 yılında meyve suyu, nektar, meyveli ve aromalı içecek kategorilerinin tümünde toplamda geçtiğimiz yıla göre %2’lik büyüme öngörülüyor. Bu büyüme ile pazarın hacminin 1.210 milyon litreye ulaşması bekleniyor. Türkiye’de kişi başına düşen meyve suyu ve nektarı tüketimi her geçen yıl artıyor olsa da henüz Amerika ve AB ortalamalarıyla kıyaslandığında oldukça düşük seviyelerde. Kişi başına düşen ortalama yıllık meyve suyu ve nektarı tüketim miktarı 9 litre civarındadır. Bir diğer değişle, haftada 1 bardak bile meyve suyu veya nektarı tüketmiyoruz. Buna karşılık Avrupa’da kişi başına düşen yıllık ortalama meyve suyu ve nektarı tüketimi 22 litre civarında. Hatta Avrupa’daki gelişmiş pazarlarda tüketim oranları, bu ortalamanın da oldukça üzerindedir. Ancak Avrupa’daki doymuş pazarın tersine, Türkiye meyve suyu pazarı hızla büyümekte ve sağlıklı beslenme trendinin de etkisiyle, tüketim bilincindeki gelişmelere paralel olarak ülkemizdeki tüketimin de artmaya devam etmesi bekleniyor. Bu da pazarının çok yüksek bir potansiyeli olduğunu ortaya koyuyor. İhracat açısından ise uluslararası pazarda rekabet gücümüzü yükseltecek teşvik politikalarının hayata geçirilmesi ihtiyacı var. Türkiye, dünyanın en büyük meyve üreticilerinden olmasına rağmen, bölünmüş arazilerde ve sadece sofralık çeşitlerle üretim yapılması, katma değer yaratan ve net döviz girdisi sağlayan meyve işleme sanayisinin yeterli miktar ve kalitede ürüne ulaşmasını zorlaştırıyor. Yani bu fırsatları yakalayabilmek için toplulaştırma, büyük ölçekli üretim ve sanayi meyveciliğinin gelişmesi şart. Bu sorunların aşılmasıyla meyve suyu sanayisi geometrik büyüme kaydedebilir.