Gıda Teknolojisi

Ambalaj sektöründe yaklaşık 3 bin iş yerinin faaliyet gösterdiğini ve yaklaşık 100 bin kişinin istihdam edildiğini belirten Ambalaj Sanayicileri Derneği (ASD) Yönetim Kurulu Başkanı Saadettin Korkut, “Türkiye'de büyüme için önemli bir potansiyel var. 2011 yılında dünya ortalamasına göre, kişi başına ambalaj tüketimi 78 dolar olarak hesaplanıyor. Bu rakam Türkiye'de 109 dolar iken, Avrupa Birliği (AB) ortalaması 250 dolar, ABD ve Kanada ortalaması 350 dolar olarak görülüyor.  Ambalajın en yoğun kullanıldığı Japonya'da ise kişi başı tüketim 550 dolar oldu. Sektör olarak Türkiye'de kişi başı ambalaj tüketimini, 2023'e kadar 300 doların üzerine çıkarmayı hedefliyoruz” dedi.

Türk gıda endüstrisi ambalaj sektörü alanında nasıl bir gelişim gösteriyor?

İnsan sağlığı ve hijyen konularının gittikçe önem kazandığı günümüzde, ambalaj ve gıda güvenliği ilişkisi ön plana çıkarken, bu konu ile ilgili yasal yaptırımlar ve mevzuat çalışmaları da hız kazandı.  Bildiğiniz gibi, ambalaj ve gıda et tırnak kadar birbirinin ayrılmaz birer parçası. Hele hijyen ve sağlık söz konusu olduğunda en başta akla gelen ambalaj oluyor. Üretilen ambalajların yarısından fazlası gıda sektöründe kullanılıyor. Türkiye’de bugünkü organize perakende ticaretin eski örnekleri 1954 yılında Migros, 1956’da Gima’ya kadar dayanmakla birlikte uzun süre kahraman bakkal ve taze semt pazarı ile rekabet etmek zorunda kaldılar. Ancak günümüzde giderek daha yoğun çağdaş perakende mağazacılık donanımlarını ve yöntemlerini kullanan organize perakende ticaret 10 yıl önce yüzde 20’lerle ifade edilmeye başladı. Günümüzde ise yüzde 40’lar telaffuz edilmeye başlandı. Batı ülkeleri özellikle AB de % 80-%90’lara kadar tırmanmış olan perakende ticarette ambalaj artık özellikle gıda ve mümkün olduğunca günlük alınmaya çalışılan yaş sebze meyve de çok önemli bir sorumluluk üstleniyor.  Bu sorumluluk yalnız pazarlanmasını kolaylaştırmak değil aynı zamanda da onları çürüyüp, zarar hanesine yazılmadan tüketim noktasına kadar ulaşmasını sağlamayı da içeriyor.  Et ve mandıra ürünlerinde de bu husus geçerli.

Yaş sebze ve meyveler ile diğer parça gıdaların tabak ve streç ile korunmasının giderek arttığını halkın artık bunları ek maliyet olarak görmekten yavaş da olsa uzaklaştığını gözlemlemek mümkün. Üzülerek söylemeliyiz ki malzemeler arası rekabet kendisini ağırlıklı olarak ambalajlı su sektöründe 2011’de tekrarlayarak gösterdi. Doğru ve geçerli bilimsel temellere dayanmayan savlar sağlık bilinci giderek keskinleşen halkımızda yalnız su ambalajlarına değil, diğer ambalajlı gıdalara da yansıdı. Bilimsel olmayan savlar nerdeyse açık süt satışına daha yol açacak iken sağduyu hakim oldu.

 

Cari açığın azaltılmasına katkı sağlıyoruz

ASD olarak DEİK ile sektörün uluslararası rekabet gücünü artırmak için ''Ambalaj Sanayi Uluslararası Rekabet Gücü Maksimizasyonu Projesi''ne imza attınız. Proje hakkında bilgi verir misiniz?

ASD, DEİK ortaklığında hazırladığımız Ambalaj Sanayi Uluslararası Rekabet Gücü Maksimizasyonu Projesi ile Ekonomi Bakanlığı’na başvurusunu gerçekleştirdik. Ambalaj sektörü olarak Türkiye’nin cari açığının azaltılmasına katkı yapmayı çok önemsiyoruz. Bu doğrultuda da, Ambalaj Sanayi Uluslararası Rekabet Gücü Maksimizasyonu Projesi ile Ambalaj Sanayinin kümelenme çalışmalarına katkıda bulunmayı ve sektörümüzde faaliyet gösteren firmaların küresel pazarlardaki rekabet gücünü artırmayı amaçlıyoruz. Firmaların kurumsallaşmalarına katkıda bulunmak, ihracat altyapılarını güçlendirmek, var olan pazarlardaki varlıklarını geliştirmek ve yeni dış pazarlara girmelerine olanak sağlamak istiyoruz. Türkiye'de 2006'da 1,5 milyar dolar olan ambalaj ihracatımız, 2011'de 3 milyar dolara çıkmış durumda. Dünyada 180 ülkeye ihracat yapıyoruz. Projeye katılan firmaların ihracatlarını en az yüzde 20 artırmaları ve 2 yeni pazara ihracat yapar hale gelmelerini hedefliyoruz. Ayrıca projeye katılan firmaların e-ticaret yöntemlerini kullanarak ihracat yapar hale gelmelerini de hedefliyoruz. Tüm bu aşamalar sonunda projeye katılan firmaların yetkinlikleri ve rekabet güçleri artırılarak ihracatlarını geliştirmeleri sağlanacak.  Bu, aynı zamanda sektörel ihracatın ve Türkiye’nin tüm ihracatının artmasına da katkıda bulunacak.

 

Destekleri yakından takip ediyoruz

Dernek çatısı altında ambalaj sektöründe küresel pazarlardaki payımızı artırmak ve yeni pazarlara girmek için ne tür çalışmalar gerçekleştiriliyor?

Ambalaj sektörümüzün küresel pazarlardaki varlığını artırabilmek için Ekonomi Bakanlığı’nın teşviklerinin çok önemli olduğunu düşünüyoruz. Bakanlığın destek ve teşviklerinde “işbirliği kurumu” olarak tanımlanan organizasyonlardan biri de üretici dernekleri. Biz de bir üretici derneği olarak bu destekleri yakından takip ediyoruz. Sektörün yurtdışındaki hedef pazarlarını belirlemek için pazar araştırma raporları hazırlamak öncelikli hedeflerimizden. Bu raporların sektöre yön göstermede önemli olduğuna inanıyoruz. Sektöre en fazla verim alabileceği pazarlara girmesinde ışık tutarak, zaman ve kaynak kaybetmeden yeni pazarlara açılabilmesini sağlamak istiyoruz. Ayrıca, hayata geçireceğimiz projemizi sektörümüzdeki değişik malzeme alt grupları için tekrar etmek de geleceğe dönük planlarımız arasında.

 

Ambalajsız ihracat mümkün değil

Türk gıda sektörü dış ticarette ambalajlama açısından sizce nasıl bir strateji izliyor?

Türkiye ambalaj sektörü her tür malzeme çeşidinden gıda ambalajları üretiyor, önemli bir kısmını iç piyasaya hiç yadsınılmayacak bir bölümünü de dış piyasalara gönderiyor. Gıda ile temas eden maddeler üreten işletme ruhsatına sahip işletmeler gıda üretici ve ihracatçıları ile yakın işbirliklerini sürdürerek, gerek AB gerekse diğer ülke taleplerini sorunsuz karşılayabiliyor. Ambalaj ticarette stratejik bir araç. Ambalajsız ihracat mümkün değil.

 

2023 ihracat hedefine ulaşmada ambalaj sektörünün rolü ve beklentileri neler?

Hükümetimizin strateji belgesi haline getirdiği 2023 yılı hedefi ise ambalaj ihracatını 10 milyar dolar seviyesine getirmek. Türkiye’nin klasik ihraç pazarlarında yaşanacak bir daralmanın ambalaj ihracat potansiyelini engellememesi için var olan pazarlarda rekabet gücünü artırması ve yeni pazarlara açılması gerekiyor. 500 milyar dolar ihracat hedeflenen 2023 yılında ise, sektör olarak hedefimiz ihracatımızı 10 milyar dolara, Türkiye’deki kişi başı ambalaj tüketimini ise yıllık olarak 300 doların üzerine çıkararak 30 milyar dolarlık bir sektör büyüklüğüne ulaşmak ve dünya pazarında giderek daha fazla yer almak. Sektörümüz, ülkedeki ve dış piyasalardaki imalat sanayindeki genişlemeye cevap verecek durumda.

 

İhracatımızı 10 milyar dolara çıkarmak (200’ün üzerinde ülkeye ihracat yapmak): Sektörümüzün ana stratejisi kendimizi daha çok küresel piyasalara tanıtma aynı zamanda da küresel piyasaları da daha yakından tanıma yönünde ağırlık kazanıyor. Türkiye’nin klasik ihraç pazarlarında yaşanacak bir daralmanın ambalaj ihracat potansiyelini engellememesi için var olan pazarlarda rekabet gücünü artırması ve yeni pazarlara açılması gerekiyor. 

 

Ambalaj sektörü ihracatını ağırlıklı olarak hangi coğrafyada gerçekleştiriyor?

2011 yılı ambalaj sektörü ihracatı ülkeler bazında incelendiğinde Almanya’ya yapılan 242,7 milyon dolar ihracat ile bu ülkenin bir numaralı ihracat pazarı olduğu görülüyor. Almanya’yı sırasıyla İngiltere ve Irak izliyor. Ambalaj sektörü 2011 yılı ihracatının yüzde 56,6’sını Avrupa’ya gerçekleştirdi. İhracat yapılan ülkelerin sıralamasını incelediğimizde ilk 10 ülke şöyle.

 

2011 Yılı Ambalaj İhracatındaki İlk 10 Ülke

Ülke		Değer (Milyon USD)
	Almanya		242.6
	İngiltere		204.0
	Irak		196.4
	Fransa		180.1
	İran		145.6
	Hollanda		110.3
	İtalya		108.1
	İsrail		95.5
	Rusya Federasyonu		90.8
	Yunanistan		77.3

Sektörün 2012 yılı ilk 3 aylık dış ticaret verileri bir önceki yılın ilk 3 aylık verileri ile karşılaştırıldığında, bu dönemde yüzde 4 artışla 719,5 milyon dolarlık bir ihracat yapıldığı gözleniyor. En fazla ihracat yapılan ülke yine Almanya. Bunu Irak ve İngiltere izliyor. 

 

 2012 Yılı İlk Çeyreğindeki Ambalaj İhracatında İlk 10 Ülke

Ülke	Değer (Milyon USD)
Almanya	65.9
Irak	64.1
İngiltere	54.7
Fransa	48.9
İran	34.2
Hollanda	32.8
İsrail	28.7
Rusya Federasyonu	26.6
İtalya	23.6
İspanya	17.3

 

 

Ülkemizde gıda şirketlerinin toplam giderlerinin içerisinde ambalaj maliyetleri nasıl bir yer tutuyor?

Gıda ürünlerinde ambalajın maliyeti ürünün yüzde 6-10’una denk geliyor.

 

Talep daralması yaşanıyor

Ambalaj sektörünün başlıca sorunları hakkında bizleri bilgilendirir misiniz?

Sektörümüzün gündemindeki en önemli konulardan biri; ülkemizde bu yıl önceki yıllara kıyasla daha az büyüme beklenmesi ve başta en önemli ihraç pazarımız olan Avrupa olmak üzere dış piyasalardaki durgunluğa bağlı olarak yaşanan talep daralması. Sektörümüzün bir diğer sıkıntılı konusu da; satışların artmasına rağmen sabit ve üretim giderlerindeki artışlar sebebiyle maliyetlerin artması ve bunun mamül fiyatlarına istenen ölçüde yansıtılamaması. Meslektaşlarımız bu sebeple büyük hammadde üreticileri ile büyük alıcılar arasında sıkışmış durumdalar. Ayrıca, önemli ölçüde ithalatla karşılanan hammadde ihtiyacımızın yerli kaynaklar tarafından daha yüksek kapasitelerde üretilmesini sağlayacak, yatırımların özel olarak desteklenmesini bekliyoruz.

 

Tasarımın verdiği mesaj çok önemli

Ambalaj Ay Yıldızları Yarışması'nın sektöre katkıları hakkında neler söyleyeceksiniz?

Ambalajın tasarımı aynı zamanda o ürünün kimliğini belirlediği için tasarımın verdiği mesaj çok önemli. Yapılan araştırmalar, ambalaj tasarımının tüketicilerin satın alma davranışı üzerinde etkili olduğunu gösteriyor. Dünyada ve Türkiye’de süpermarketlerden alışverişin artması ile birlikte ambalajın pazarlamadaki önemi artıyor.  Ambalajlı ürünler pazarında herhangi bir ürünün rekabet gücünün ambalajla direk ilintili olduğu biliniyor. Ambalajda tasarımın önemi Derneğimiz tarafından da üzerinde önemle durulan bir konu. Bu kapsamda da gerek marka sahipleri ve ambalaj tasarımcılarına gerekse endüstriyel ve grafik tasarımı öğrencilerine yönelik olarak iki ayrı yarışma organize ediyoruz. Bu yarışmalar sırasıyla Ambalaj Ay Yıldızları Yarışması ve Ambalaj Tasarımı Ulusal Öğrenci Yarışması. Her iki yarışmamız da Dünya Ambalaj Örgütü (WPO) tarafından akredite. Yani bu yarışmalarda derece alan ürünler WPO’nun düzenlediği WorldStar ve WorldStar Student yarışmalarına katılmaya hak kazanıyorlar. Bu da yarışmalarda ödül alan ürünlerin uluslararası platformalarda kendini gösterebilmesi için önemli bir fırsat.

Küresel kriz sürecinden önce dünyada ambalaj endüstrisinin 500 milyar dolarlık bir büyüklüğe sahip olduğunu belirten  Korkut,  “2009'da pazarın büyüklüğü 429 milyar dolara indi. Bundan sonra ise sektörde her yıl yüzde 3,5 büyüme kaydedildi. 2014'te sektör büyüklüğünün 600 milyar dolara çıkması bekleniyor. Ambalaj sektörü olarak, mümkün olan minimum hammadde, doğal kaynak ve enerji kullanımı ile sürdürülebilir üretimi sağlıyoruz” diye konuştu.

Ambalaj sektörünün gelişmişliği ve kişi başına ambalaj tüketiminin genel olarak yaşam standardı ve ekonomik faaliyetlerin göstergesi olarak da değerlendirildiğini aktaran Korkut, “Ambalaj üretiminin, yaklaşık yüzde 50'sinin günlük ihtiyaç maddeleri arasında tüketildiğini görüyoruz. Yüzde 20-30'unun diğer gıda dışı tüketim malları ve yüzde 20-30'unun ise endüstriyel ambalajlarda kullanıldığı görülmektedir” dedi.

 

Ambalaj müzesi sanal ortama taşınıyor

Bir süredir ambalajın kamuoyunda doğru bir algı kazanmasını sağlamak ve ambalajlı gıdanın kullanımın yaygınlaşması için “Ambalajın Toplumdaki Algısını Kuvvetlendirme” çalışmalarına ağırlık verdik. Bu çalışmalarımıza katkısının büyük olacağını düşündüğümüz Ambalaj Müzesi Projesini de hayata geçirmeye çalışıyoruz. Dünyada az sayıdaki ve Türkiye’deki ilk sektör müzelerinden birini kurmak için yola çıktık. Ayrıca müzeyi sanal ortama da taşımayı planlıyoruz. E-müze’nin mutlaka uluslararası platforma hitap edecek içerik ve yetkinlikte planlanması hem ülkemizin tanıtımı hem de ambalaj sektörü üreticilerine dolaylı olarak vereceği tanıtım desteği açısından önem teşkil ediyor. Projeye tüm temel ambalaj malzemeleri dahil olacak. Bu projenin dünyada sektörün öncü projelerinden biri olmasını hedefliyoruz.

Ambalaj Ay Yıldızları Yarışmasını, Türkiye’de üretilen ambalajlı ürünlerin uluslararası piyasalarda kurumsal kimliğini oluşturmak ve kuvvetlendirmek amacıyla her yıl düzenliyoruz. Bu yarışma, ambalaj üreticisi, tasarımcısı ve marka sahiplerini bir araya getirerek ambalaj konusunda ortak çalışma yapmalarını teşvik ediyor. Bu birlikte çalışmanın ambalaj sektöründe inovasyon ve özgün ambalaj üretimine büyük katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Özgün ambalaj tasarımının artmasının da ambalaj sektörünün gelişimine ve ürünlerimizin küresel rekabet gücünün artmasını teşvik edeceğine inanıyoruz.  Derneğimiz tarafından bundan 3 yıl önce başlatılan Ambalaj Ay Yıldızları Yarışmasına katılım bu sene rekor düzeyde gerçekleşti. Yarısı ambalaj üreticisi diğer yarısı ise marka sahipleri ve ambalaj tasarımcıları tarafından olmak üzere yarışmaya yapılan başvuru sayısı bir önceki yıla göre yüzde 60 artarak 170’e ulaştı. Sektörümüzün ve ambalaj kullanıcısı olan diğer tüm sektörlerin yarışmamıza verdiği değer ve önem ortada.